بازار سرمایه فضای مناسبی را برای سرمایهگذاران فراهم کرده است تا با استفاده از ابزارهای مختلف، در راستای کسب بازدهی احتمالی تلاش کنند. افراد میتوانند متناسب با شرایط فردی، ویژگیهای شخصیتی، میزان ریسکپذیری و دانش تخصصی خود، روش سرمایهگذاری مناسب را انتخاب کنند.
به صورت کلی، سرمایهگذاران به دو روش اصلی مستقیم و غیرمستقیم در بازار سرمایه فعالیت میکنند. در روش مستقیم، خود افراد با اختصاص زمان لازم، وضعیت داراییهای مختلف را تحلیل میکنند. سپس با انتخاب گزینههای مناسب سرمایهگذاری، به خرید و فروش داراییهای مختلف میپردازند.
در نقطه مقابل، افرادی که از زمان و تخصص کافی برای فعالیت مستقیم در این فضا برخوردار نباشند، روش غیرمستقیم سرمایهگذاری را انتخاب میکنند. در سرمایهگذاری غیرمستقیم، افراد به جای معامله مستقیم داراییها، سرمایه خود را به متخصصان این حوزه میسپارند تا آن را در مناسبترین گزینهها سرمایهگذاری کنند.
روشهای سرمایهگذاری غیرمستقیم
سرمایهگذاران برای فعالیت غیرمستقیم در بازار سرمایه، از دو روش اصلی خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری و استفاده از خدمات سبدگردانی استفاده میکنند. در ادامه توضیحاتی در رابطه با هر یک از این روشها و تفاوتهای آنها ارائه خواهد شد.
۱- صندوق سرمایهگذاری
صندوقهای سرمایهگذاری یکی از ابزارهای نوین مالی به شمار میروند. هر صندوق توسط گروهی از متخصصان با تجربه حوزه سرمایهگذاری مدیریت میشود. افراد میتوانند با خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری، سرمایه خود را به دست مدیران صندوق بسپارند. این مدیران نیز تلاش میکنند تا با رصد کامل شرایط بازار سرمایه و بهکارگیری اصول مدیریت ریسک، بازدهی مناسبی را برای سرمایهگذاران کسب کنند.
۲- سبدگردانی
روش دیگر سرمایهگذاری غیرمستقیم، سپردن مدیریت دارایی به سبدگردان اختصاصی است. سبدگردان به شرکت حقوقی دارای مجوزهای رسمی سازمان بورس گفته میشود. شرکت سبدگردانی سرمایه فرد را بر اساس ویژگیها و ترجیحات شخصی وی، در سبدی از داراییهای متنوع سرمایهگذاری میکند.
گروه مدیریتکننده پرتفوی، با بررسی مداوم شرایط بازار سرمایه و وضعیت داراییهای مختلف، در رابطه با خرید، نگهداری یا فروش هر یک از آنها تصمیمگیری میکنند. افراد پس از بررسی عملکرد شرکتهای سبدگردانی مختلف، با امضای قراردادی مدیریت دارایی خود را به دست سبدگردان مدنظر میسپارند.
وجه تمایز سبدگردانی اختصاصی و صندوقهای سرمایهگذاری
تفاوت سبدگردانی و صندوق در این است که مدیران صندوقها، سرمایه تعداد زیادی از افراد را جمعآوری و در داراییهای متنوع سرمایهگذاری میکنند. در حالی که در سبدگردانی، ابتدا افق زمانی مدنظر، بازده مورد انتظار، ریسکپذیری و به صورت کلی روحیات سرمایهگذاری هر فرد ارزیابی میشود. سپس متناسب با این ویژگیهای شخصیتی، به صورت اختصاصی سبدی از داراییهای مختلف برای افراد انتخاب میشود.
یکی دیگر از تفاوتهای سبدگردانی اختصاصی و صندوقها در میزان کارمزد پرداختی توسط سرمایهگذاران است. در روش غیرمستقیم سرمایهگذاری، افراد با پرداخت مبلغی به عنوان کارمزد مدیریت دارایی، از دانش تخصصی افراد خبره بهرهمند میشوند. با توجه به اختصاصی بودن فرایند سرمایهگذاری در سبدگردانی، به صورت طبیعی هزینههای مدیریت دارایی در این روش، بیشتر از صندوقها است.
افق زمانی سرمایهگذاری در سبدگردانی، معمولا به صورت بلندمدت یا میانمدت تعیین میشود. در حالی که افراد میتوانند واحدهای صندوقها را برای بازههای کوتاهمدت و حتی چند روزه نیز خرید و فروش کنند. همچنین تفاوت دیگر این دو ابزار این است که سبدگردانی اختصاصی به سرمایه اولیه بیشتری نسبت به صندوقهای سرمایهگذاری نیاز دارد.
نحوه انتخاب سبدگردان مناسب
برای دستیابی به نتایج سرمایهگذاری مطلوب، افراد باید وضعیت شرکتهای سبدگردانی مختلف را به صورت کامل بررسی کنند. سپس با انتخاب بهترین گزینه از میان شرکتهای موجود، یک گام به هدف اصلی خود، یعنی کسب بازدهی مناسب نزدیکتر شوند.
معیارهای مختلفی در انتخاب بهترین شرکت سبدگردانی مورد استفاده قرار میگیرند. داشتن مجوز رسمی سبدگردانی از سازمان بورس، نخستین و ضروریترین شرط برای انتخاب یک شرکت سبدگردانی محسوب میشود.
داشتن کارنامه سرمایهگذاری موفق در بازه زمانی بلندمدت، یکی دیگر از معیارهای مهم برای سنجش وضعیت یک شرکت سبدگردان است. اگرچه نتایج مناسب گذشته، تضمینی برای موفقیتهای آتی نیست، اما برخورداری از ثبات و حفظ روند عملکردی مناسب در بلندمدت، میتواند احتمال کسب موفقیت را افزایش دهد.
معیار موثر دیگر در تصمیمگیری برای انتخاب سبدگردان مناسب، میزان کارمزد دریافتی آن شرکت است. هر چه یک شرکت سبدگردان، کارمزد کمتری در ازای ارائه خدمات باکیفیت دریافت کند، گزینه جذابتری برای سرمایهگذران به شمار خواهد رفت.
استفاده از خدمات شرکتهای سبدگردانی، میتواند گزینهای مناسب برای افرادی باشد که قصد سرمایهگذاری با مبالغ بالا در بازار سرمایه دارند، اما از دانش یا زمان کافی برخوردار نیستند. با این حال، رصد کامل وضعیت شرکتهای سبدگردانی، بررسی عملکرد و تخصص تحلیلگران و معاملهگران آنها امری ضروری است. انتخاب مناسبترین گزینه بر اساس معیارهای مختلف، احتمال دستیابی به بازدهی مناسب را افزایش خواهد داد.