همیار وب آموزش های ویژه درباره بازاریابی اینترنتی و کسب و کار اینترنتی و راه اندازی کسب و کارهای اینترنتی در وب سایت همیار وب 
نویسنده: حامد فردوس آرا
چرخه عمر محصول مجموعه‌ای از مراحل است که یک محصول طی می‌کند که از ایده تا توقف تولید را شامل می‌شود. چرخه محصول دارای 5 مرحله توسعه محصول، معرفی، رشد، بلوغ و افول محصول را در بر می‌گیرد. مدت زمان صرف شده در هر مرحله از چرخه عمر محصول با دیگری متفاوت است. به این ترتیب، هیچ جدول زمانی قطعی برای پیگیری آن وجود ندارد. بعلاوه هر مرحله از چرخه عمر محصول با هزینه‌ها، ریسک‌ها و فرصت‌های متفاوتی همراه است.
مرحله اول: توسعه محصول
در این مرحله میزان پذیرش بازار از مفهوم محصول خود را بسنجید و آن مفهوم را متناسب با نیازهای بازار اصلاح کنید. در این مرحله هزینه‌ها زیاد بوده و درآمدی وجود ندارد.
مرحله دوم: معرفی
مرحله معرفی زمانی شروع می‌شود که محصول شما وارد بازار شود. این مرحله با آگاهی کم از محصول و کم بودن حجم فروش شناخته شده و تقاضا به آرامی ایجاد می‌شود. در مرحله معرفی تمرکز زیادی بر تبلیغات برای افزایش آگاهی صورت می‌پذیرد. در این مرحله قیمت محصول به دلیل هزینه‌های بالای تولید و توزیع بالاست.
استراتژی‌های بازاریابی در این مرحله چیست؟
در این مرحله ایجاد آگاهی از محصول و ایجاد تقاضا برای محصول مهم است. برخی از استراتژی‌های بازاریابی موثر برای این مرحله عبارت است از:
تبلیغات: ارایه تخفیف یا نمونه رایگان به جذب مشتری و ایجاد انگیزه برای امتحان کردن محصول کمک بسیار زیادی می‌کند و مخاطب را به استفاده از محصول‌تان ترغیب می‌کند.
نمایش محصول: دمو کردن نحوه عملکرد محصول راه‌حل خوبی برای جلب توجه مشتریان بالقوه است، این کار به آن‌ها نشان می‌دهد که محصول برایشان سودمند است تا اقدام به خرید بکنند.
اینفلوئنسر مارکتینگ: استفاده از اینفلوئنسرها در شبکه‌های اجتماعی گزینه خوبی برای تبلیغ محصول و ایجاد آگاهی از برند است. به شرط اینکه انتخاب آن‌ها به درستی انجام شود.
تبلیغات در رسانه‌های جمعی: تبلیغات محصول در رسانه‌های جمعی مانند رادیو، تلویزیون و چاپی و … برای دستیابی به مخاطبان گسترده و ایجاد آگاهی از برند استفاده کنید. البته بودجه شرکت را باید مدنظر قرار داد.
برخی از محصولاتی که در این مرحله حاضر هستند عبارت است از:
- ابزارهای هوش مصنوعی
- اتومبیل‌های خودران
- دستگاه‌های 5G
- اتومبیل‌های الکتریکی
مرحله سوم: رشد
مرحله رشد با رشد مداوم تقاضا و افزایش سریع منحنی فروش مشخص می‌شود زیرا محصول مورد قبول مصرف کننده قرار می‌گیرد. این رشد به نوبه خود منجر به کاهش هزینه‌های تجاری و سود بیشتر می‌شود. در مرحله رشد ممکن است شاهد ورود رقبا به بازار باشید.
استراتژی‌های بازاریابی در این مرحله چیست؟
سفارشی‌سازی محصول: این اقدام معمولا برای گروه خاصی از مشتریان صورت می‌گیرد.
خدمات خاص به مشتریان: ارایه این نوع از خدمات برای ایجاد وفاداری بیشتر مشتریان به برند صورت می‌پذیرد.
گسترش بازار: بخش‌های جدید بازار را شناسایی کنید و یا از نظر جغرافیایی گسترش دهید تا سهم بازارتان را افزایش دهید.
برخی از محصولاتی که در این مرحله حاضر هستند عبارت است از:
- تلویزیون‌های LED
- دستگاه‌های هوشمند
- پلتفرم‌های آموزش آنلاین
- اپلیکیشن‌های سلامتی محور
- محصولات خانه‌های هوشمند
مرحله چهارم: بلوغ
با ورود یک محصول به مرحله بلوغ، فروش، تقاضا و سود تثبیت می‌شود. هزینه‌های تولید پایین و کاهش رشد فروش از ویژگی‌های مرحله بلوغ است. در این مرحله، یا بیشتر بازار را تصاحب کرده اید یا بخشی را به رقبا واگذار کردید.
استراتژی‌های بازاریابی در این مرحله چیست؟
تنوع محصول: معرفی محصولات یا خدمات جدید برای پاسخگویی به بخشی از نیازهای مشتریان که قبلا برطرف نشده بودند.
مکمل فروشی: در این مرجله می‌توانید محصولات مکمل را با ارایه تخفیف یا پروموشن خاص به مشتریان خود ارایه کنید.
نوآوری مستمر: به طور مداوم محصولات یا خدمات موجود را بهبود دهید تا با روندها و انتظارات بازار همگام شوید.
بازاریابی محتوایی: مزایا و ارزش محصولات یا خدمات را برای حفظ مشتریان فعلی و حذب مشتریان جدید برجسته کنید.
رقابت مبتنی بر هزینه: کاهش هزینه‌های تولید محصولات یا خدمات برای رقابتی ماندن در بازار.
برخی از محصولاتی که در این مرحله حاضر هستند عبارت است از:
- نوشیدنی‌هایی مانند کوکاکولا و پپسی
مرحله پنجم: افول
افزایش رقابت و اشباع بازار در نهایت منجر به مرحله افول می‌شود. این مرحله قبل از مرگ با کاهش حجم فروش و کاهش حاشیه سود است. برای زنده ماندن در مرحله افول، نوآوری مداوم، حتی اختراع مجدد مورد نیاز است.
استراتژی‌های بازاریابی در این مرحله چیست؟
استراتژی‌های خروج: شناسایی فرصت‌هایی برای خروج سودآور از بازار، مانند فروش دارایی‌ها یا انحلال.
کاهش هزینه و تخفیف: کاهش قیمت تولید و سربار برای افزایش سودآوری.
تمرکز بر بازار خاص: به جای تلاش برای رقابت در یک بازار بزرگ‌تر و اشباع شده، بر روی یک بازار کوچک‌تر و سودآور تمرکز کنید.
تغییر جایگاه برند: تغییر تصویر برند و استراتژی بازاریابی برای جذب از بازارهای جدید یا بهبود درک برند در بازار فعلی.
کاهش هزینه‌های بازاریابی: برای به حداکثر رساندن سودآوری و به حداقل رساندن ضرر، هزینه‌های تبلیغاتی را کاهش دهید.
برخی از محصولاتی که در این مرحله حاضر هستند عبارت است از:
- ماشین‌های فکس
اثرات استراتژی‌های بازاریابی در هر مرحله از چرخه عمر محصول چیست؟
اجرای استراتژی‌های بازاریابی مناسب در هر مرحله از چرخه عمر محصول می‌تواند به طور قابل توجهی بر موفقیت محصول تاثیر بگذارد. چرخه عمر محصول در مدیریت استراتژیک نقشی حیاتی در هدایت کسب و کارها برای تصمیم گیری آگاهانه در طول چرخه عمر محصولات ایفا می‌کند. برخی از تاثیرات کلیدی عبارت است از:
افزایش سودآوری: قیمت‌گذاری مناسب، مدیریت هزینه و تبلیغات هدفمند به بهبود عملکرد مالی شرکت کمک می‌کند.
مزیت رقابتی: تلاش‌های بازاریابی در هر مرحله چرخه عمر محصول کمک می‌کند نسبت به رقبا چابکی داشته باشید و سریع‌تر نیاز بازار را پاسخ دهید.
وفادارسازی مشتری: تطبیق استراتژی‌های بازاریابی با نیازهای مشتری، وفاداری برند را تقویت و مشتریان را حفظ می‌کند و خود اینکار رشد ارگانیگ از طریق تبلیغات دهان به دهان را منجر می‌شود.
سازگاری بازار: درک چرخه عمر محصول به کسب و کارها این امکان را می‌دهد تا بازار را پیش بینی کرده و استراتژی‌های خود را بر این اساس تطبیق دهند.
چند مثال از چرخه عمر محصول
صنعت سرگرمی خانگی: در هر مرحله از چرخه عمر محصول مملو از نمونه‌های کوچک و بزرگ است. به عنوان مثال، کاست‌های ویدیویی از قفسه‌ها حذف شدند. بعد از آن انواع سی دی و دی وی دی جایگزین شدند و آن‌ها هم جای خودشان را به تلویزیون‌های هوشمند دادند.
صنعت موتورهای جستجو: دایره المعارف‌ها و کتاب‌های حجیم حذف شدند. موتورهای حستجو در مرحله بلوغ قرار دارند و ابزارهای هوش مصنوعی در حال معرفی به بازار هستند و به زودی تغییراتی بنیادی در صنعت موتورهای جستجو ایجاد می‌کنند.
صنعت خودرو: خودروهای بنزینی در مرحله افول قرار دارند. خودروهای خودران و الکتریکی در مرحله معرفی هستند. به زودی تا سال 2035 استفاده از خودروهای بنزینی محدود (افول خواهد کرد) خواهد شد و خودروهای الکتریکی جایگزین آن‌ها خواهند شد.
نتیجه گیری
چرخه عمر محصول به عوامل مختلفی بستگی دارد اما اگر صنعتی که در آن مشغول به کار هستید به شدت نوآورانه است، طول عمر محصول کوتاه بوده و مشتریان به سرعت نظر خود را تغییر داده و به سراغ رقبای شما می‌روند. در چنین صنایعی یا نباید وارد شد و یا باید با ایجاد مانع، ورود رقبا را به آن کندتر کرد.
به هر حال اگر به عنوان یک بازاریاب از استراتژی‌های موجود در مراحل مختلف چرخه محصول استفاده کنید، می‌توانید میزان ROI کمپین‌های خود را به شدت بالا ببرید. بعلاوه شناخت فرصت‌ها در کنار شناسایی چالش‌های پیش رو به رشد و توسعه کسب‌و‌کار شما کمک خواهد کرد. و موفقیت پایدارتری را برایتان رقم می‌زند.
