دیدار با تیزنگر؛ استارتاپی که حواسش به زمین هست

در میانه ارتفاع خیره‌کننده دانشگاه شهید بهشتی، برج نوآوری پارک علم و فناوری خودنمایی می‌کند. در طبقه هفتم این برج مهمان یاسر عاشورزاده و فریناز تقی زاده زوج موسس استارت آپ تایزنگر هستیم. استارتاپی که تغییرات روی زمین را رصد می کند و با نظارت مستمر تصاویر ماهواره ای وقایع آینده را پیش بینی می کند.

بنیانگذاران تایسنگار که هر دو در رشته ژئوماتیک (فناوری مکان گرا) تحصیل کرده اند، از سال 1392 در زمینه جابجایی سازه ها با استفاده از گیرنده های ماهواره ای فعالیت می کنند و در سال 2017 با ارائه مقاله ای در زمینه کاهش، به حوزه سنجش از دور ماهواره ای علاقه مند شدند. آلودگی هوای تهران در مقابل دانشگاه هامبورگ و خرج ازدواجشان برای ایجاد تیزنگار.

تجارتی که در دل یک بحران ملی متولد شد

حوالی نوروز 1397 سیل گلستان و مازندران تا لرستان و فارس را در بر گرفت. در همان روزها سازمان فضایی ایران کمپینی را راه اندازی کرد و از شرکت ها و فعالان این عرصه خواست به کشور کمک کنند. عاشورزاده می گوید: مشارکت داوطلبانه آنها در این مطالعه منجر به بررسی بازار شد که نشان داد بخش نوپای کشور در حوزه سنجش از دور ماهواره ای غیرفعال است و تنها مدیریت فعال در این زمینه مانند رویه های معمول است. 15 سال پیش که این فناوری شکل گرفت، همچنان ادامه دارد.

چهار ماه بعد، در ژوئیه 2018، این اکتشافات منجر به ایجاد پلت فرم سیستم رصد ماهواره ای هوشمند (SEM) شد. این پلتفرم تصاویر ماهواره ای را به صورت داده خام دریافت می کند و در مکانیسم اشتراک گذاری، داده ها با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به گزارش تبدیل می شود تا در اختیار مشتریان قرار گیرد.

استارت آپ تایس نگار مهر 1402 از شرکت هارکت اول (بازوی سرمایه گذاری همال اول) و هاب بهشتی سرمایه گذاری کرده است.

از پیش بینی سیل و آتش سوزی تا خدمات دقیق کشاورزی

به گفته مدیرعامل تیزنگر، سامانه سهم سه تا پنج روز قبل از وقوع، خدمات پیش بینی سیل، پهنه بندی سیل و اولویت بندی امداد و ارزیابی اولیه خسارت را ارائه می دهد. اما خدمات تیزنگار به این موارد محدود نمی شود و در زمینه آتش نشانی نیز خدمات ارائه می دهد. از جمله پیش بینی مناطق احتمالی آتش سوزی، شناسایی مناطق آسیب دیده آتش و محاسبه مناطق سوخته در سیستم اشتراک گذاری. به گفته مدیرعامل تیزه نگار، سازمان منابع طبیعی از مهر ماه 1402 مشتری این خدمت بوده و 540 میلیون هکتار از منابع طبیعی کشور از طریق سامانه اشتراک گذاری رصد می شود.

پاکسازی روزانه تالاب ها، سدها و منابع آبی کشور، شناسایی آلودگی های نفتی و شناسایی تغییر کاربری و تخریب جنگل ها نیز در سامانه اشتراکی انجام می شود.

یکی دیگر از زمینه های فعالیت فشرده، ارائه گزارش های دقیق کشاورزی به کشاورزان و مصرف کنندگان است. عاشورزاده می گوید در این بخش 7 گزارش شامل سرعت و تراکم رشد گیاه، چرخه رشد و رطوبت، دمای سطح زمین و الگوی مصرف کود و آب در اختیار 3000 کاربر قرار می گیرد.

مدیرعامل شرکت تایس نگار در این باره توضیح می دهد: «در بخش کشاورزی دو راه حل داشتیم. یکی این بود که به سراغ پارامترهای مشترک برویم، اما پارامترها و شاخص های مشترک بخش کشاورزی در واقع مدل های ریاضی ساده و رایج 20 سال پیش است. ما معتقدیم که این مدل‌ها راه‌حلی برای کشاورزی هوشمند و دقیق نیستند و باید خیلی سریع به سمت هوش مصنوعی و مدل‌های پیچیده‌تر ریاضی برویم تا بتوانیم اطلاعات بهتری از این داده‌ها به دست آوریم.»

از سال 2018، Taisanger الگوریتم هایی را از طریق هوش مصنوعی ایجاد کرده است تا گزارش های قابل فهمی را به کشاورزان ارائه دهد که تفسیر آنها آسان باشد.

ما تابوهای زیادی را شکستیم

عاشورزاده چالش اصلی کشور در این حوزه را مشکل داده‌ها می‌داند: «سال‌ها در کشور نگاه حفاظتی قوی به داده‌ها داشتند، اما از سال ۲۰۱۸ این نگاه کمرنگ شد و به این نتیجه رسیدند که داده‌ها باید باشد. موجود است. اداره کشور به دسترسی به داده ها بستگی دارد و ما یکی از شرکت هایی هستیم که از طریق فناوری فضایی داده تولید می کنیم و این به کشور کمک زیادی می کند».

وی تابوشکنی شدید را یکی از دلایل تضعیف این نگاه تدافعی در حوزه سنجش از دور ماهواره‌ای می‌داند و می‌گوید: ما با انتشار و میانجی‌گری موضوعاتی مانند صحت ادعای ناسا بسیاری از تابوها را شکستیم. در مورد تولید گاز متان در تهران و ما مشتاقانه منتظر بازخوردهای زیادی هستیم. ما هم خیلی داشتیم اما واقعیت این است که در سال 1377 دولت وقت به ویژه وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران خیلی درگیر بودند. اگر حمایت آنها نبود شاید در وهله اول شکست می خوردیم. این حمایت مادی نبود، اما برای ما که تابوشکنی می کردیم این حمایت معنوی مهم بود».

انقلابی در سنجش از دور

کار فضایی که برای سال‌ها تحت سلطه ارتش بوده، مسیر سختی بوده است، اما در سال‌های اخیر وضعیت کسب‌وکار در زمینه سنجش از دور ماهواره‌ای رو به بهبود بوده است. عاشورزاده می گوید: «در این چند سال انقلاب بزرگی در حوزه سنجش از دور ماهواره ای رخ داده است. قبل از آن، تصاویر ماهواره ای به سختی در دسترس بود. این تصاویر هزینه بالایی داشتند و دقت مطلوبی نداشتند.»

وی افزایش سرعت اینترنت را یکی دیگر از عوامل رشد این مشاغل می داند و می افزاید: یک تصویر ماهواره ای چند گیگابایتی است. قبلاً با وجود اینترنت در کشور، اگر می‌خواستید یک تصویر ماهواره‌ای بگیرید، ممکن بود در عرض پنج ساعت آن را دانلود کنید، اما اکنون دسترسی به آن بسیار آسان‌تر شده است.»

مدیرعامل Teisenagar می‌گوید: «توجه متن‌باز به تصاویر ماهواره‌ای از حدود هفت سال پیش افزایش یافته است و این باعث شد فکر کنیم که می‌توانیم در این زمینه کسب‌وکاری راه‌اندازی کنیم. نمودار کسب و کار در این حوزه در این چند سال رشد چشمگیری داشته است و اینها دلایل اصلی آن هستند.»

با آخرین محدودیت ها، پای آمریکا وسط است

Teizanger تصاویر ماهواره ای خود را از ماهواره های ناسا و ESA (آژانس فضایی اروپا) می گیرد. بنیانگذاران این استارت آپ می گویند که برای دسترسی به داده های این ماهواره ها مشکلی نداشته اند، اما از حدود پنج ماه پیش که شرکت آمریکایی Planet وارد بخش تجاری ماهواره های اروپایی شد، محدودیت های دسترسی به تصاویر ماهواره ای برای ایرانیان افزایش یافته است. . عاشورزاده می گوید: هرجا پای آمریکا در میان باشد محدودیت حرف اول را برای ایران می زند.

در این بیانیه آمده است که دسترسی به تصاویر ماهواره خیام به عنوان تنها ماهواره تجاری ایران فراهم نشده و «سازمان فضایی از ارائه دسترسی به تصاویر ماهواره خیام استقبال نمی‌کند».

Tizanger ماهواره می سازد

این مشکل تیزنگار را به فکر ساخت یک ماهواره ویژه انداخت. مراحل مقدماتی این کار با همکاری تیم طراحی ماهواره امید در دانشگاه امیرکبیر انجام می شود. به گفته عاشورزاده، این ماهواره در مرحله طراحی و آماده سازی پیشنهاد اولیه است و در صورت تایید اولین ماهواره به مرحله تولید می رسد.

مدیر عامل شرکت تیزنگار بر اهمیت تحقیق و توسعه (R&D) در تجارت خود تاکید می کند و می گوید: «بزرگترین سرمایه شرکت های با فناوری پیشرفته، بخش تحقیق و توسعه است. یکی از مشکلات اصلی تجارت و دولت، نگرش بیهوده به تحقیق و توسعه است. این اتفاق می افتد زیرا به نظر نمی رسد تحقیق و توسعه چیزی به همراه داشته باشد.

عاشورزاده معتقد است روزی که تحقیق و توسعه در تیزنگار متوقف شود، کار این استارت آپ به پایان می رسد: «در سازمان های دولتی مدام این سوال را مطرح می کنند که چقدر ملاقات خواهیم کرد، اما من به همه مدیران این سازمان ها گفتم که فردای روزی که من سیستم را در سازمان شما مستقر کردم، خاموش خواهد شد.”

ما خدمات می فروشیم، نه سیستم

وی می افزاید: قبل از شروع تیزنگار فکر می کردم سازمان ها سیستم ندارند اما بعد دیدم در هر سازمانی 10 سیستم داریم اما همه آنها کثیف می شوند و استفاده نمی شوند.

مدیرعامل شرکت تیزنگار معتقد است: تفاوت سامانه سهم با سیستم های این سازمان ها در داده محور بودن آن است، این سامانه برخلاف سایر سیستم هایی که نیاز به ورود داده دارند، به تنهایی داده تولید می کند.

عاشورزاده تاکید می کند که این استارت آپ قصد فروش سیستم خود را ندارد و به جای فروش سیستم به آنها، جایگزین خرید خدمات از سازمان های دولتی است.